Šuma je složen ekosistem u kojem je drveće dominantan oblik života. Šume se javljaju u oblastima u kojima je temperatura u najtoplijim mesecima iznad 10 °C, a godišnje padavine preko 200 mm. Mogu da se razviju u različitim uslovima, a vrsta zemljišta kao i biljni i životinjski svet zavise od uslova životne sredine. Šuma je najefikasniji ekosistem u prirodi, sa visokim nivoom fotosinteze koja utiče na biljni i životinjski svet, koji su spojeni u veoma složen organski odnos.
U hladnim, subpolarnim oblastima bližim Severnom polu javljaju se tajge u kojima dominiraju četinari. U oblastima sa umerenijom klimom dominiraju mešane četinarske i listopadne šume. U severnim krajevima sa umerenom klimom razvijaju se listopadne šume. U vlažnim ekvatorijalnim oblastima javljaju se kišne šume. Za razliku od drveća sa igličastim listovima, koji uspevaju u hladnijim zimzelenim šumama, za razvoj zimzelenog drveća sa širokim listovima neophodna je velika količina padavina.
Svojim brojnim vertikalnim slojevima šuma čini jedan od najsloženijih ekosistema. Četinarske šume imaju najjednostavniju strukturu: sloj drveća, sporadičan sloj žbunja i površinski sloj prekriven lišajevima, mahovinom i kopitnjakom. Listopadne šume su složenije, krošnje drveća dele se na gornji i donji nivo, dok se u tropskim šumama dele na najmanje tri nivoa.
Šumske životinje imaju izuzetno oštar sluh, a mnoge su prilagođene da se kreću vertikalno kroz stanište. Životinje koje se kreću samo po površini zemlje koriste šumu samo kao zaklon, budući da, osim manjih biljaka, u njoj ima veoma malo hrane.
Vrste šuma
Prema regionu u kojem se razvijaju, šume dobijaju veoma različite oblike. Tako, na primer, postoje tajge hladnih regiona, ali i tropske prašume.
Tajga – šumska zajednica koja zauzima ogromna prostranstva na severnoj Zemljinoj polulopti. Zimi su temperature veoma niske, a leta su prilično kratka. U njoj gotovo isključivo rastu četinari (jele, borovi), dok se lišćari pojavljuju samo na obalama jezera. Osim malobrojnih životinjskih vrsta koje u tajgi ostaju čitave godine, većina se u jesen seli ka manjim geografskim širinama. Najkarakterističniji stalni stanovnici tih šuma su los, sibirski tigar, kuna zlatica, veverica i jastreb. Najveća tajga nalazi se u Sibiru – dugačka je 4800 km, a široka 1000 km.
Listopadne šume umerenih pojaseva – prostiru se u umerenim pojasevima obe hemisfere, gde su jasno izražena četiri godišnja doba. Zovu se još i lišćarske šume jer je drveće koje u njima dominira širokolisno i listopadno, poput bukvi, breza, lipa, hrastova, brestova. Prizemni sprat u tim šumama veoma je raznovrstan (jagode, borovnice, vres, ljiljani), pa su one bogate biljnom hranom, što omogućava postojanje raznovrsnog životinjskog sveta. Te šume nastanjuju jeleni, lisice, vukovi, medvedi, jazavci, puhovi, leptiri, žabe, daždevnjaci itd.
Mediteranske šume – šume sa drvećem čiji su listovi preko cele godine kožasti i zimzeleni (hrast crnika, hrast plutnjak, masline), koji dobro odolevaju letnjoj suši. Naziv su dobile po tome što su to karakteristične šume mediteranskog područja, ali takve šume postoje i na jugu Afrike i na srednjim geografskim širinama istočnih obala Severne i Južne Amerike. U njima žive kunići, risovi, sokolovi i druge životinje.
Amazonska prašuma – prašuma sa velikom količinom padavina, u kojoj raste širokolisno zimzeleno drveće. Ispod krošnji drveća tokom čitave godine se održava stalna i ujednačena mikroklima. Zauzima površinu od oko 7 000 000 kvadratnih kilometara, a nastanjuje je najviše vrsta na planeti. Prepuna je različitih vrsta skupocenog drveća, kao i paprati, orhideja i biljaka mesožderki. U njoj žive zmije, tukani, papagaji, pirane, jaguari, tapiri, kajmani, anakonde, kao i mnoge druge životinje.
Monsunske šume – liče na amazonsku prašumu, ali rastu u jugoistočnoj Aziji. Klima tog područja nije stalna tokom godine: razlikuju se vlažan period (monsunske kiše) i suv period. Među stanovnicima tih šuma su tigrovi, leopardi, panteri, nosorozi, orangutani, zmije, fazani.
Mangrova – pripada posebnom ekosistemu, koji obrazuje šuma koja raste u vodi u tropskim i suptropskim obalskim područjima. U njoj živi veoma bogata, pretežno amfibijska fauna (životinje koje žive i u vodi i na kopnu). Ribe plućašice su posebna grupa riba sposobnih da udišu atmosferski vazduh, što im omogućava da se kreću po granama drveća i vlažnom mulju. Mangrova je stanište u kojem žive i kopnene (majmuni, ptice) i vodene životinje (ribe, rakovi).
