Boginja domaćeg ognjišta i hrane koja se na njemu priprema, prvenstveno hleba. Zbog toga su Vestu posebno poštovale domaćice, kao i mlinari i pekari. Mnogo je značajnija njena uloga u zvaničnom kultu, čije je središte državno ognjište (focus publicus). Jedno od Vestinih najstarijih svetilišta u Rimu jeste mali okrugli hram u blizini Regije, koji je, po tradiciji, sagradio kralj Numa. U tom svetilištu nalazilo se državno ognjište, na kojem je gorela večita vatra. Ta vatra obnavljana je svake godine uz posebne ceremonije, i to na dan 1. marta. U posebnom, skrivenom delu svetilišta (penus Vestae) čuvane su najveće rimske svetinje, među njima i trojanski paladion.
Poznato je i staro Vestino svetilište u Laviniju. Verovalo se da je tu Eneja preneo iz Troje penate, paladion i predačku vatru. Iz tih razloga su rimski konzul i ostali magistrati, posle stupanja na dužnost, odlazili u Lavinij da bi boginji prineli žrtve.
U Vestinu čast svetkovan je 9. juna praznik Vestalije (Vestalia). Tog dana domaćice su žrtvovale hranu na domaćem ognjištu, a mlinari i pekari su kitili cvećem mlinsko kamenje i provodili kroz grad magarce, sa vencima i hlepčićima oko vrata. Magarac je bio Vestina sveta životinja, jer je, navodno, njakanjem opomenuo boginju da joj se približava Prijap, koji je svojom ljubavlju proganjao mnoge boginje i smrtnice. U prazničke dane, 15. juna, čišćen je Vestin hram, i to prema posebnim odredbama: đubre se najpre iznosilo na Kapitol, a tek zatim bacalo u Tibar.
Staranje o Vestinom kultu bilo je povereno vrhovnom svešteniku (pontifex maximus) i vestalkama (sveštenice i čuvarke svete vatre u Vestinom hramu, zakletvom obavezane na nevinost). Najpre su boginju služile samo dve, kasnije četiri vestalke, a u istorijsko vreme – njih šest. Vrhovni sveštenik birao je vestalke među devojčicama od šest do deset godina. Devojčice sa fizičkim manama ili bez roditelja nisu mogle biti vestalke. Njihova služba bila je najpre ograničena na pet, a kasnije na trideset godina. Za sve vreme službovanja bile su dužne da sačuvaju devičanstvo, ali su po isteku službe imale pravo na udaju. Prvih deset godina pripremane su za službu boginji, sledećih deset starale su se o njenom kultu, a za preostalo vreme vaspitavale su mlade vestalke.
Vestalke su smatrane domaćicama državnog ognjišta. Njihovo glavno zaduženje bilo je održavanje večite vatre koja je na njemu gorela. Ako bi se vatra na ognjištu ugasila krivicom vestalke, kažnjavali bi je šibanjem. Ako bi neka od njih prekršila zavet čednosti, bila bi živa zakopana u blizini Kvirinalskih vrata, na Polju okaljanom zločinom (Campus Sceleratus). Osim staranja o vatri, njihov zadatak je bio da donose vodu sa udaljenog izvora Kamene, i to u starinskim glinenim posudama. Između 7. i 14. maja vestalke su spravljale žrtvenu hranu od pirevine, pomešane sa solju (mola salsa), koja se delila narodu na dan Luperkalija, Vestalija i na septembarske ide. Na čelu vestalki nalazila se Velika vestalka (virgo Vestalis maxima). Boginjine sveštenice su živele u tzv. Vestinom atrijumu, koji se nalazio na Forumu.
Vestalke su uživale posebna prava; imale su počasna mesta na svim javnim igrama, a ako bi na putu susrele osuđenika na smrt, mogle su ga osloboditi kazne. Svedočile su bez zakletve, a svako ko bi ih uvredio, kažnjavan je smrću. Vestalke su nosile belu odeću i češljale kosu na poseban način. Pri žrtvovanju su pokrivale glavu belim velom (suffibulum), a službu su obavljale ćuteći.
Na spomenicima likovne umetnosti prikazano je samo pet vestalki, jer se pretpostavljalo da jedna uvek ostaje pokraj državnog ognjišta.
Poreklo Vestinog kulta je zagonetno. Pošto se Vesta poistovećuje sa grčkom boginjom Hestijom, smatra se da su obe boginje istog porekla. Vesta je, možda, preuzela funkcije boginje Kake, koja je od davnina poštovana u Rimu i u čiju je čast takođe gorela večita vatra.
Literatura:
• Dragoslav Srejović – Aleksandrina Cermanović-Kuzmanović, Rečnik grčke i rimske mitologije, drugo izdanje, Beograd: Srpska književna zadruga, 1987