Istorija je društvena i humanistička nauka koja istražuje i proučava prošlost ljudskog društva. Dobila je naziv po grčkoj reči historía, što znači „znanje stečeno slušanjem i raspitivanjem”. Grci su kasnije taj pojam proširili na poznavanje prošlih događaja, a zatim i na izlaganje zbivanja iz prošlosti. Zadatak istorije kao nauke jeste da na osnovu pouzdanih dokaza, do kojih se dolazi proučavanjem istorijskih izvora, tačno opiše i objasni razvoj ljudskog društva u prošlosti. Ona treba da odgovori na pitanja šta se dogodilo, gde, kada, kako i zašto, da uoči uzroke i posledice nekog događaja ili pojave. „Ocem” istorije smatra se Herodot, grčki istoričar iz Halikarnasa koji je živeo u V veku pre n. e. Leopold fon Ranke, nemački istoričar iz XIX veka, osnivač je moderne istorije bazirane na izvoru informacija.
Istorijski izvori
Do podataka o prošlim vremenima istoričari dolaze na osnovu istorijskih izvora. To su ostaci prošlosti koji se dele na:
1. pisane izvore – tekstovi zapisivani na kamenu, glinenim pločicama, papirusu, pergamentu, papiru ili nekom drugom materijalu; danas se pisani izvori uglavnom čuvaju u arhivima i bibliotekama;
2. materijalne izvore – predmeti koje su ljudi tokom svog života upotrebljavali (oruđa, oružja, posuđe, odeća, nakit), građevine koje su podizali (kuće, hramovi, spomenici, mostovi), umetnička dela koja su stvarali (skulpture, slike, tapiserije); materijalni ostaci čuvaju se u različitim muzejima;
3. usmena predanja – neki događaji mogu se preneti i usmenim putem: pričama, pesmama, mitovima, legendama, poslovicama; to je najmanje verodostojan izvor;
4. audio-vizuelne izvore – savremeno doba omogućilo je ljudima da tragove svog postojanja zabeleže i pomoću zvučnih, filmskih, video i kompjuterskih zapisa: ploče, kasete, fotografije, filmovi; pojavljuju se krajem XIX veka.
Periodizacija istorije
Prošlost koju istoričari pokušavaju da rekonstruišu menjala se i razvijala jer su se menjali i načini privređivanja, međuljudski odnosi, verovanja, kultura, svakodnevni život. Zbog tih razlika istoričari prošlost dele na manje celine, kako bi je lakše proučili i razumeli. Ta podela nije slučajna, već je načinjena na osnovu posebnih odlika koje jedan period razlikuju od drugog. Celokupna istorija ljudskog društva deli se na četiri perioda:
1. stari vek ili antičko doba – od pojave prvih pisama (oko 3250. pre n. e. u Egiptu) do pada Zapadnog rimskog carstva, 476. godine;
2. srednji vek – od pada Zapadnog rimskog carstva do pada Carigrada pod tursku vlast, 1453. godine (ili do pronalaska Amerike, 1492. godine);
3. novi vek – od XV veka do početka Francuske revolucije, 1789. godine;
4. savremeno doba – od Francuske revolucije do danas.
Pronalazak pisma bio je velika prekretnica u istoriji ljudskog društva. Vreme pre pronalaska i upotrebe pisma naziva se preistorija, dok se vreme posle pronalaska pisma zove istorija. Preistorija nije predmet proučavanja istoričara, već se njome bave druge nauke.