Geografija


Geografija je nauka koja proučava raširenost i međusobni odnos prirodnih pojava i rezultata društvenog rada materijalizovanog na Zemljinoj površini. Svrstava se u red najstarijih nauka, a prva značajna saznanja o njoj ostavili su filozofi i naučnici stare Grčke. Tako je i naziv „geografija” grčkog porekla, a nastao je od reči (zemlja) i gráphein (pisati). Taj naziv prvi je upotrebio osnivač geografije Eratosten, grčki geograf, astronom i matematičar iz III veka pre n. e., koji je svoje prvo delo (od ukupno tri) pod nazivom Geōgraphía objavio oko 220. pre n. e. Osnivači savremene geografske nauke su Aleksander fon Humbolt (nemački geograf, prirodnjak i istraživač) i Karl Riter (nemački geograf), u XIX veku. Geografija je i prirodna i društvena nauka jer se bavi kako prirodnim elementima i pojavama, tako i ljudskim društvom, njegovom delatnošću i uticajem na prirodu.

Predmet proučavanja geografije su prostor i pojave na površini Zemlje. Taj prostor sastoji se od četiri omotača:
1. litosfera: čvrst površinski omotač; čini je stenovita Zemljina kora;
2. hidrosfera: vodeni omotač; obuhvata okeane, mora, jezera, reke i sve druge vode;
3. atmosfera: gasoviti (vazdušni) omotač; obavija celu površinu Zemlje;
4. biosfera: omotač koji obuhvata celokupan živi svet na Zemlji; nalazi se u sva tri prethodna omotača i predstavlja prostor u kojem postoje povoljni uslovi za razvoj života.
Ta četiri omotača Zemlje zajedno čine jedinstveni omotač koji se naziva geografski omotač.

Podela geografije

Nekada u celosti povezana sa crtanjem karata i istraživanjem Zemlje, ta oblast danas ima širi dijapazon i geografi koriste raznovrsne metode i tehnike posuđene iz brojnih naučnih disciplina. Geografske nauke čine jednu celinu koja se naziva sistem geografskih nauka. U njega su uključene:
1. fizička geografija
2. društvena geografija
3. regionalna geografija

Fizička geografija se bavi proučavanjem prirode Zemlje. Tu spadaju reljef, klima, vode, biljni i životinjski svet. Ona predstavlja osnovu za dalje izučavanje geografije. Tu oblast čine:
• biogeografija
• geofizika
• geohemija
• geomorfologija
• hidrologija
• klimatologija
• matematička geografija
• paleogeografija
• pedologija

Društvena geografija proučava stanovništvo, naselja i delatnosti ljudi (poljoprivredu, industriju, saobraćaj, turizam i dr.). Tu oblast čine:
• antropogeografija
• demografija
• ekonomska geografija
• geografija naselja
• geografija stanovništva
• politička geografija

Međutim, geografija kao nauka nije strogo razdvojena na fizičku i društvenu. Kada se i prirodne i društvene odlike nekog prostora prikažu zajedno, sa svojim međusobnim uticajima, tada je reč o regionalnoj geografiji. Delovi geografskog prostora koji se po nekim karakteristikama razlikuju od okolnog prostora nazivaju se regije. To mogu biti kontinenti, države ili njihovi još manji delovi.