Velika seoba naroda


Seoba predstavlja premeštanje jednog plemena ili naroda sa jednog područja na drugo. Do seoba dolazi ako se promene uslovi života na području na kojem žive. Najčešći uzroci seoba u prošlosti bili su nedostatak hrane, loša klima i napadi drugih naroda ili plemena.

Velika seoba naroda započela je krajem starog veka, tačnije, 375. godine. Tada su Huni prošli kroz ravnicu između Kaspijskog mora i planine Ural. Taj prostor naziva se Vrata naroda i predstavlja prirodni put iz Azije ka Evropi. Pomeranjem velikih grupa varvarskih plemena i naroda ka Evropi, u strahu od Huna, započela je Velika seoba naroda, koja je trajala nekoliko vekova. U njoj je učestvovalo više azijskih, germanskih i slovenskih naroda. Velika seoba naroda bila je uzrok promena koje su dovele do pada Zapadnog rimskog carstva.

Huni su bili narod azijskog, mongolskog porekla. Područje sa kojeg su došli nalazilo se na prostoru današnje Mongolije i graničilo se sa Kinom. Bili su izuzetno uvežbani, brzi konjanici i surovi ratnici. Kuda god su prolazili, donosili su velika razaranja i sejali strah. Brojni varvarski narodi koji su se našli na putu kretanja Huna ili su pred njima počeli da beže ili su im se potčinjavali. Tokom prve polovine V veka Huni su zagospodarili velikim delom Evrope. Hune je ujedinio kralj Atila (vladao od 434. do 453. godine), koji je zbog svoje surovosti dobio nadimak Bič Božji. Središte njegove države nalazilo se u Panonskoj niziji (područje današnje Mađarske). Atila je bio sposoban i hrabar vojskovođa. Napadao je i Vizantiju i Zapadno rimsko carstvo, nanevši im velika razaranja. Njegovo širenje na zapad zaustavili su Rimljani, na prostoru današnje Francuske. Nakon pretrpljenog poraza, Atila je napao Apeninsko poluostrvo. Posle početnih uspeha povukao se u centar svog kraljevstva, gde je ubrzo i umro. Njegovom smrću naglo je počela da slabi moć Huna. Njihovo do tada vodeće mesto u borbi protiv Rimskog carstva preuzeli su drugi varvarski narodi.

Narodi u Velikoj seobi

Među mnogobrojnim plemenima i narodima koji su učestvovali u seobi, posebno se ističu Goti, Franci, Vandali i drugi germanski narodi. Svi narodi koji su se pomerali pred Hunima kretali su se iz pravca istoka ka zapadu ili jugu Evrope. Dolazak Huna izazvao je, dakle, lančano pomeranje naroda – jedni narodi potiskivali su druge.

Narod Gota se još pre dolaska Huna podelio na Zapadne Gote, Vizigote, i Istočne Gote, Ostrogote. Vizigoti su došli na Balkansko poluostrvo i upali na područje Vizantijskog carstva. Krajem IV veka napustili su Vizantiju i ubrzo su zauzeli Rim. Ni tu se nisu dugo zadržali – nastavili su seobu i konačno se naselili na Iberijskom poluostrvu (današnja Španija). Ostrogoti su se posle više godina lutanja naselili na Apeninskom poluostrvu (današnja Italija). Tu su stvorili svoju kraljevinu.

Franci su zauzeli veliki deo zapadne Evrope. Njihova država, Franačka, nastala je na prostoru današnje Nemačke i Francuske.

Još jedan narod koji je učestvovao u Velikoj seobi naroda ostao je zapamćen po zlu. To su bili Vandali. Oni su prokrstarili čitavom Evropom i nastanili se u severnoj Africi. Prilikom osvajanja Rima (455. godine), Vandali su grad opljačkali i razorili veliki broj hramova i spomenika. Zbog toga se i danas, po njima, svako nasilničko ponašanje, rušenje i uništavanje umetničkih predmeta (zgrada, slika, skulptura) naziva „vandalizam”. Krajem V veka i u VI veku u seobe su se uključili i Sloveni.

Način života

Tokom Velike seobe, narodi koji su u njoj učestvovali prehranjivali su se loveći plen, ili su pljačkali razorena sela i gradove. Pošto su stalno bili u pokretu, nisu se mogli baviti zemljoradnjom pa su im zalihe hrane bile ograničene i često nedovoljne. S vremenom su ti narodi prihvatili hrišćanstvo i počeli da se naseljavaju na prostoru nekadašnjeg Rimskog carstva. Tada su počeli da prihvataju i neke običaje i način života Rimljana. Zasnovali su svoja naselja i počeli da se bave zemljoradnjom. Povratak sa nomadskog na sedelački način života, kao i prihvatanje hrišćanstva, bili su preduslovi stvaranja novih država na tlu nekadašnjeg Rimskog carstva. Spajanjem stare rimske kulture i germanskih običaja pod okriljem hrišćanstva nastala je posebna kultura, koja je postala temelj srednjovekovnih evropskih država.

Završetak Velike seobe naroda

Velika seoba naroda trajala je nekoliko vekova. Naseljavanje naroda i plemena odigravalo se u etapama. Posle prvog talasa seoba usledio je drugi, u kojem su se pojavili novi narodi, među njima i Sloveni. Epoha velikih seoba, koja se završila oko 700. godine, okončana je stvaranjem država novih naroda na tlu Evrope.

Po završetku Velike seobe, Evropu su zadesile i druge migracije. Među njima najznačajnije su bile seobe Vikinga i Mađara. Vikinzi su, kao narod iz severne Evrope, dobili i naziv Normani, što znači „severni ljudi”. Oni su iz Skandinavije, u svojim brodovima, preduzimali putovanja po čitavom svetu. Na istoku su došli u Rusiju, na jugu su u Sredozemlju osnovali svoju kraljevinu, a na zapadu stigli čak do Severne Amerike. Bili su čuveni kao zastrašujući pljačkaši i razbojnici. Za razliku od njih, Mađari su bili azijski nomadski narod koji je tokom IX veka došao u Evropu. U Evropi su oni, međutim, postali strah i trepet, kao što su nekada bili Huni. Njihov dalji prodor zaustavio je, 955. godine, nemački kralj Oton I u bici kod reke Leh, u današnjoj Nemačkoj. Posle poraza, Mađari su se povukli, primili hrišćanstvo i na području Panonije osnovali svoju državu.


Literatura:
• M. Šuica – R. Radić, Istorija, za šesti razred osnovne škole, Beograd: Freska, 2010