Pretkosovski ciklus čine pesme koje sadrže slike istorijskog perioda pre bitke na Kosovu, slike o usponu srpske feudalne države. Međutim, zbog borbe oko prestola i prestiža između ondašnje srpske vlastele, srpska država je slabila i bivala sve razjedinjenija. U to vreme turski osvajači već su bili na granicama srpske države. Međutim, narodni pevač je malo znao za dinastičke borbe oko prestola, za razne zavere, proterivanja i zločine u dinastiji Nemanjića, pa te događaje nije ni opevao u svojim pesmama. Takođe, nije pevao ni o momentima iz života eksploatisanih kmetova.
Pesme iz pretkosovskog ciklusa pevaju o ličnostima i događajima u Srbiji od kraja XII veka do Kosovske bitke (1389). U njima ima vrlo malo istorijskih činjenica. U taj ciklus narodnih epskih pesama spadaju pre svega pesme o Nemanjićima (Dušanu, Urošu i Savi) i Mrnjavčevićima (Vukašinu, Uglješi i Gojku). Iako se o njima zna dosta kao o istorijskim ličnostima, narodne pesme donose posebno, narodno viđenje srpskih srednjovekovnih velikaša. Pesme iz tog ciklusa spadaju u najstarije uopšte zapisane narodne epske pesme i njihov broj je relativno mali. Najviše ih je o ličnostima iz vladajuće loze Nemanjića, pre svega o caru Dušanu koji je, uglavnom, slikan kao negativna ličnost, uprkos činjenici da je Srbija za vreme njegove vladavine bila najveća i najsnažnija država na Balkanskom poluostrvu. Najpoznatija pesma je Ženidba Dušanova. Dosta pesama ima i o ličnostima iz porodice Mrnjavčević, a te pesme najviše pevaju o kralju Vukašinu, takođe kao negativnoj ličnosti, što se najbolje vidi iz pesme Ženidba kralja Vukašina.
U pesmama iz tog ciklusa dominantan je motiv pojedinca, tj. jednog heroja, jednog junaka, kao što je Miloš Vojinović ili vojvoda Momčilo. Oni su junaci koji su hrabri u boju, mudri u miru, lukavi sa lažljivcima, dobri sa pravednicima, nepomirljivi sa tiranima, veličanstveni i u pobedi i u porazu. Kao što to tradicija od njih traži, oličenje su čojstva i junaštva, za njih je njihova reč svetinja i nikada je ne bi pogazili, čak ni po cenu gubitka života. U njih je narod ugradio sve ono najbolje što je imao, moralno i fizički. Iako postoji mnogo zajedničkoh crta u likovima srpskih junaka, svaki od njih je poseban, jedinstven.
U pesmi Ženidba Dušanova narodni pevač ističe sjaj i veličinu srpskih vladara i domaće vlastele, uopšte srpske države, ali i čoveka iz naroda. Miloš Vojinović, sestrić cara Dušana koji je u pesmi prikazan kao običan čovek iz naroda, jači je, mudriji i bolji od Latina. Narodnom pevaču to je godilo, naročito kasnije, kada je srpska država bila porobljena od turskih osvajača. U pesmi Uroš i Mrnjavčevići narodni pevač je izrazio svoje shvatanje o uzrocima propasti srpske feudalne države. U toj pesmi nalazi se i njegovo saznanje, stečeno životnim iskustvom, da čovek često biva stavljan pred iskušenja, da može imati velike lične koristi ako kaže neistinu. Međutim, junak Kraljević Marko nije se podao ličnim koristima i uživanjima. U njemu je bila jača ljubav prema istini i pravdi, kakvu je voleo i cenio narod.
Poznate pesme iz pretkosovskog ciklusa jesu Ženidba Dušanova, Banović Strahinja, Dijete Jovan i ćerka cara Stefana, Ženidba kneza Lazara, Ženidba kralja Vukašina, Uroš i Mrnjavčevići, Zidanje Ravanice, Zidanje Skadra, Miloš u Latinima, Nahod Momir, Smrt Dušanova, Tri dobra junaka i druge.