Struktura lirske pesme


Lirska pesma se odlikuje specifičnom sadržinom, strukturom i kompozicijom. Njena sadržina je čisto osećanje, a nosilac tog osećanja je lirski subjekat, koji se iskazuje u prvom licu. U lirskoj pesmi nema radnje, nema likova koji bi bili nosioci radnje u razvoju, ili posrednici između sveta pesme i čitaoca. Kazivanje u lirskoj pesmi je neposredno, subjektivno, emotivno obojeno.

Spoljašnju kompoziciju lirske pesme čine strofa, stih, polustih, akcenatska celina. Svaki od tih elemenata ima određene karakteristike i specifična svojstva. Od raznovrsnosti i broja tih svojstava zavise ritam, zvučanje i značenje pesme. Sva ta svojstva proučava versifikacija, nauka o ritmu i stihovima.

Unutrašnju kompoziciju lirske pesme karakteriše trodelna motivska struktura:
1. I motiv – uvod, tema pesme, obraćanje;
2. II motiv – razvijanje teme novim detaljima;
3. III motiv – emotivni i misaoni zaključak, suština, poruka.

Elementi u II motivu pesme mogu imati različit raspored:
1. naporedni raspored – nizanje detalja i elementarnih slika, koji stoje naporedo jedni prema drugima;

2. gradacijski raspored, koji ima dva smera:
1) uzlazni smer – nizanje pojedinosti od slabijih ka jačim, od apstraktnih ka konkretnim, od manjih ka većim;
2) silazni smer – nizanje pojedinosti od jačih ka slabijim, od konkretnih ka apstraktnim, od većih ka manjim;

3. kontrastni raspored, koji ima tri položaja:
1) isključni položaj – jedan detalj isključuje drugi;
2) zaključni položaj – jedna slika proizlazi iz druge;
3) suprotni položaj – jedna slika kontrastira drugoj.