Zanimljivosti – Opšte obrazovanje

Afrički slon je najteža i najkrupnija kopnena životinja i druga najviša u životinjskom carstvu. U proseku, mužjaci su visoki 3,2 metra do ramena i teški 6 tona; ženke su visoke 2,6 metara do ramena i teške 3 tone. Najveći do sada izmereni slon bio je visok 4 metra do ramena i težak neverovatnih 13,5 tona.
„Agrumi” je zajednički naziv za južno voće nakiselog ukusa – pomorandžu, mandarinu, limun, limetu, grejpfrut i drugo. To voće bogato vitaminom C najbolje uspeva u predelima sa suptropskom klimom. Najveće plantaže su u oblasti Sredozemlja.
Arapski konj je u srednjem veku, ali i kasnije, bio čuven po svojoj fizičkoj lepoti, izdržljivosti, inteligenciji i odanosti gospodaru. U VIII veku Arapi su ga preneli u Evropu. Postao je ideal prema kojem su uspostavljena merila o tome šta je dobra rasa konja. Konj je u Arabiji bio luksuzna životinja, pa su ga imali samo bogati ljudi, a s vremenom je postao slavan i u islamskoj književnosti.
Atlas, zbirka geografskih ili astronomskih karata povezanih u obliku knjige, dobio je naziv po imenu titana Atlanta, koji je često prikazivan na koricama starih atlasa.
Baobab je drvo afričkih savana. Karakteriše se veoma debelim stablom (do 11 m u prečniku), koje sadrži velike rezerve vode. Plod baobaba služi za hranu, a stablo za stanovanje i kao rezervoar za vodu. Naziva se i majmunsko hlebno drvo.
Bar-kod je šifra u vidu paralelnih linija različite širine, koja služi za identifikaciju proizvoda na kojem se nalazi i njegovih karakteristika (naziva, cene i dr.). Dešifruje se pomoću bar-kod skenera.
Beduini su arapski stočari, nomadi i polunomadi. Najviše ih ima u arapskim zemljama Arabijskog poluostrva i severne Afrike. Veoma su pokretljivi i imaju staništa (šatore i sl.) prilagođena skitničkom životu. Poslednjih decenija postepeno napuštaju tradicionalne navike i postepeno se prilagođavaju životu u stalnim naseljima. Beduini su u prošlosti imali plemensku društvenu organizaciju i isticali su se kao vrsni ratnici.
Beli luk vodi poreklo iz jugozapadnih predela Azije. Za njega su još 5000 godina pre n. e. znali Sumeri i narodi koji su živeli oko reka Tigar i Eufrat.
Bezdan Čelendžer (10 994 m) najdublje je mesto na Zemlji. Nalazi se u najdubljem delu svetskih okeana, Marijanskom rovu, koji se proteže 2500 km po dnu zapadnog dela Tihog okeana, istočno i južno od Marijanskih ostrva, po kojima je rov i dobio ime.
Biblijski papir je specijalan tanak otporan bezdrvni papir, beljen, neproziran i čvrst, površinske mase 25–36 g/m². Upotrebljava se za štampanje Biblije, obimnih rečnika i drugih knjiga sa velikim brojem stranica.
Bikovi su daltonisti, tj. oni uopšte ne razlikuju boje. Kad ugleda matadora kako maše crvenim plaštom, bik jurne na njega, ali ne zbog boje već zato što ga to nervira.
Biti ili ne biti, to je pitanje (engleski To be or not to be, that is the question; V. Šekspir, Hamlet, III, 1) početne su reči Hamletovog monologa u kojem se on pita da li ima smisla živeti ili treba potražiti izlaz u samoubistvu. Danas se upotrebljava i kao izraz nedoumice ili neizvesnosti u raznim drugim situacijama.
Boja za veterinarski pečat, kojim se obeležava pregledano meso, jestiva je pod uslovom da se pravi od opne grozda, što se i radi u velikom broju zemalja.
Boksit, ruda crvene, žute ili mrke boje, predstavlja glavnu sirovinu za dobijanje aluminijuma.
Brazil su naselili Portugalci, koji su u tu zemlju preneli svoju kulturu i jezik. Ostale zemlje Južne i Srednje Amerike naselili su Španci, pa se njihovi stanovnici služe španskim jezikom.
Bronza i mesing su dve najvažnije i najpoznatije legure bakra. Bronza je legura bakra i kalaja, dok je mesing legura bakra i cinka.
Brzina svetlosti u vakuumu iznosi 299 792,458 km/s, tj. 1 079 252 848,8 km/h. Ništa se ne kreće brže od svetlosti.
Četiri osnovne sile prirode su gravitacija, elektromagnetna sila, jaka i slaba nuklearna sila.
Čovek se rodi sa 300 kostiju, s vremenom manje srastu, a kad odraste ima 206 kostiju.
Čovek u proseku trepne 12 puta u minutu, a svaki treptaj traje oko 0,15 sekundi.
Čovek u proseku udahne 16 puta u minutu, ili 23 040 puta dnevno.
Ćumur, grafit i dijamant od davnina su poznati ljudima. Francuski naučnik Antoan Lavoazje dokazao je 1772. da su ćumur, grafit i dijamant ista supstanca – ugljenik (C). Od tada se zna da je ugljenik hemijski element.
Dijamant je dragi kamen, najtvrđi mineral, čisti ugljenik u kristalnom obliku. Ipak u minimalnim količinama sadrži primese gvožđa, mangana i drugih elemenata koji mu daju ružičastu, plavu, zelenkastu i žutu boju. Odlikuje se velikim indeksom prelamanja svetlosti, treperavim sjajem i prozračnošću. Najveća nalazišta dijamanata su u Africi (Kongo, Južnoafrička Republika, Gana).
Dinosauri su izumrli pre 65 miliona godina kad je u poluostrvo Jukatan, Meksiko, udarila kometa prečnika oko 8 km. Naziv „dinosaur”, koji je smislio engleski prirodnjak ser Ričard Oven 1842. godine, potiče od grčkih reči deinós (strašan) i saûros (gušter).
„Doba” je jedina imenica srednjeg roda u srpskom jeziku koja se završava na -a. Uglavnom se upotrebljava u nominativu, genitivu i akuzativu jednine i množine (svi su jednaki po obliku), dok se ostali padeži izbegavaju.
Drvo počinje da gori na 250 °C.
Duga je optička pojava u atmosferi. Nastaje prelamanjem i razlaganjem sunčeve svetlosti u kišnim kapima na čitav spektar boja: crvenu, narandžastu, žutu, zelenu, plavu, indigo-plavu i ljubičastu. Oštrina duge zavisi od količine kišnih kapi u vazduhu i njihove veličine. Jasnija je ako su kišne kapi krupnije. Zato je ona najbolje izražena pri letnjim kišama. Ako su kapi kiše sitnije, intenzitet boja u dugi je slabiji, a pojedini pojasevi u njoj su širi.
Džinovska veta (engleski Giant weta) najveći je insekt na svetu; dugačka je oko 20 cm i podseća na skakavca. Prebivalište joj je na novozelandskom ostrvu Mali greben.
Ekvator prolazi kroz trinaest država: Sao Tome i Prinsipe, Gabon, Republika Kongo, Demokratska Republika Kongo, Uganda, Kenija, Somalija, Maldivi, Indonezija, Kiribati, Ekvador, Kolumbija i Brazil.
Engleska reč set, za koju se u rečnicima kao prvo značenje navodi „pribor” i „komplet”, ima kao imenica 58, kao pridev 10, a kao glagol 126 značenja.
Fatamorgana je optička pojava u atmosferi koja nastaje usled prelamanja i totalne refleksije svetlosnih zraka u različito zagrejanim slojevima vazduha, pri čemu se pričinjava da se u daljini vide slike predela i predmeta (oaze, jezera, broda itd.). Najčešće se javlja u tropskim predelima, pustinjama i na moru.
Fazi logika je vrsta logike u kojoj se, umesto isključivog suprotstavljanja tačnog i netačnog, uzimaju i prelazne vrednosti. Koristi se prvenstveno u kompjuterskim istraživanjima i simulacijama.
Fosili su ostaci živih bića sačuvani u steni kao tragovi Zemljine istorije. Najstariji pronađeni fosili stari su od 3,7 do 3,9 milijardi godina.
Francusku Indokinu, što je bio naziv za istočni deo kontinentalne jugoistočne Azije do 1950. godine, činile su države Kambodža, Laos i Vijetnam.
Frojdovska omaška, u psihologiji, jeste lapsus, pogreška u govoru kojom se otkrivaju govornikove podsvesne želje ili strahovanja.
Grad Njujork podeljen je na pet opština, koje su istovremeno i okruzi države Njujork: Bronks, Bruklin, Kvins, Menhetn i Stejten Ajlend. Osim Bronksa, sve njujorške opštine su ostrva.
Iako su Sunce i Mesec gledano sa Zemlje približno iste veličine, u Sunce, zapreminski, može da stane 64 140 442 Meseca.
Ikebana je japanska veština aranžiranja cveća. U Japanu se prvi put pojavljuje u VI veku, posredstvom kineskih budističkih misionara, koji su bili uveli ritual darivanja cveća Budi. Prva škola za aranžere cveća u Japanu osnovana je početkom VII veka. Veština se zasniva na skladu jednostavne linearne konstrukcije i isticanju nežne lepote cveća i pratećeg prirodnog materijala (lišća, grančica, stabljika).
Ilovača je žućkastocrvena glina. Crvena boja joj potiče od prisustva oksida gvožđa. Sastoji se od veoma sitnih mineralnih čestica; sadrži i nešto organskih materija. Sabijena je, masna i slabo upija vodu. Upotrebljava se za izradu grnčarije.
Ime „Filip” potiče od grčke reči philippos, što znači „prijatelj konja”.
Industrijska revolucija je počela u V. Britaniji, u razdoblju od 1760. do 1830. godine.
Inverzija temperature je pojava da temperatura sa visinom ne opada već raste. Pretežno se javlja u planinskim oblastima za vreme zime kad se hladan i težak vazduh sa planinskih vrhova i strana spušta u duboke doline, kotline i polja i iz njih istiskuje lakši i topliji vazduh u veće visine. U takvim slučajevima temperatura vazduha je najniža na dnu dolina i kotlina, a sa porastom visine postepeno se povećava.
Jerihonske trube su ovnujski rogovi od čijeg su se prodornog zvuka, po biblijskoj priči (Knjiga Isusa Navina, glava 6), srušile zidine grada Jerihona u Palestini pa su tako Jevreji uspeli da uđu u njega i osvoje ga (oko 1200. pre n. e.).
Kap morske vode sadrži približno milijardu atoma zlata.
Kapsicin, alkaloid oštrog ukusa i mirisa od kojeg potiče ljutina paprike, u višoj koncentraciji (oko 80%) nalazi se u semenu i semenim ložama ploda. Zbog toga se ljutina paprike postepeno smanjuje od korena ka vrhu.
Kilogram šećera sadrži oko pet miliona zrnaca.
Kilt je tradicionalna škotska muška nošnja koja se nosila u srednjem veku, a danas se najčešće oblači samo u svečanim prilikama. Glavno obeležje je suknja od kariranog štofa, tartana. Boje i izgled šara su različiti, a svaki škotski klan ima svoj desen.
Koaksijalni kabl je žica obmotana izolatorskim slojem oko kojeg je metalna mreža, koja takođe služi kao provodnik. Upotrebljava se za prenošenje telefonskih, telegrafskih ili televizijskih signala.
Kojot je prerijski vuk, malo manji od običnog, živi u Severnoj Americi i u nekim delovima Srednje Amerike. Kojoti mogu biti organizovani u malim čoporima, ali najčešće love sami.
Kolonjska voda (francuski eau de Cologne) mirišljavi je rastvor materija u alkoholu koji se upotrebljava u toaletne svrhe. Nazvana je tako prema francuskom imenu nemačkoga grada Kelna, gde se prvi put počela proizvoditi, 1709. godine.
Kongo je jedina reka koja svojim tokom dva puta preseca ekvator. Najveća je reka u zapadnom delu Centralne Afrike i najdublja reka na svetu. Kongo je dugačak oko 4700 km, što ga čini drugom rekom po dužini u Africi, posle Nila.
Konoplja je industrijska tekstilna, jednogodišnja zeljasta biljka, visoka od 1,5 m do 4 m, poreklom iz južne Azije. Ima je više tipova i vrlo je rasprostranjena u Evropi, Aziji i Africi. Gaji se radi vlakana i semena. Od vlakana se prave užad, džakovi, grube tkanine; iz semena se cedi ulje; od isceđenog semena prave se uljane pogače, koje služe kao stočna hrana.
Kontinenti Starog sveta su Evropa, Azija i Afrika, na kojima su se razvile najstarije ljudske civilizacije. Do američkog kopna Kristifor Kolumbo dospeo je 1492. godine, a Australija je otkrivena u XVI veku. Južni pol je osvojio Rual Amundsen 1911. godine. Zato se Severna Amerika, Južna Amerika, Australija i Antarktik nazivaju kontinentima Novog sveta.
Konj rimskog cara Kaligule kojeg je on proglasio za senatora zvao se Incitat, što znači „brz, hitar”.
Krompir i paradajz potiču iz Južne Amerike, a u Evropu su ih, u XVI veku, doneli španski moreplovci. Evropljani u početku nisu znali da je to hrana. Te biljke gajili su u saksijama kao cveće zbog lepog sitnog cveta i dekorativnog lišća. Kad je počelo njihovo korišćenje u ishrani, u početku su se nalazili samo na trpezama dvorova i plemićkih kuća.
Lego kocke, jedna od najomiljenijih dečjih igračaka na svetu, proizvode se u Danskoj, u mestu Bilund. Prve su napravljene 1949. godine, a do danas je načinjeno više različitih sistema tih kocki, koji se razlikuju po veličini i obliku kockica. U Bilundu se nalazi i zabavni park Legoland, sa replikama najčuvenijih svetskih građevina, napravljenih od 25 miliona kocaka.
Limun je slađi od jagoda. Limun se sastoji od čak 70% šećera, dok jagoda u sebi ima samo 40% šećera. Kiseli ukus limuna potiče od preostalih 30% njegovog sastava, koji čini limunska kiselina.
Lineov sistem, u botanici, jeste razvrstavanje biljnog sveta na klase, redove, porodice, rodove i vrste isključivo po osobinama reproduktivnih biljnih organa (cvetova), koje je 1735. u delu Systema naturae izvršio švedski prirodnjak i naučnik Karl fon Line (1707–1778).
Lužički Srbi žive u Nemačkoj, jugoistočno od Berlina, prema poljskoj i češkoj granici. Bez obzira na to što žive među katoličkim, germanskim stanovništvom, sačuvali su u svojoj kulturi brojne slovenske elemente. Zanimljive su trodelne kuće, raštrkana sela, narodne nošnje, svadbeni običaji, sačuvani stari muzički instrumenti itd. Veoma im je razvijeno narodno usmeno stvaralaštvo.
Ljudski mozak je u proseku težak oko 1,4 kg.
Magma je usijana tečna masa u unutrašnjosti Zemlje; izlivena na površinu erupcijom vulkana naziva se lava.
Mazga se dobija ukrštanjem konja i magarice, a mula ukrštanjem magarca i kobile.
Metan, poznat i kao blatni gas, zapaljiv je gas bez mirisa i boje koji se sastoji od ugljenika i vodonika (CH₄). Najprostiji je zasićeni ugljovodonik, u prirodi nastaje usled beskiseoničnog raspada organskih materija, a nalazi se u rudnicima kamenog uglja, vulkanskim gasovima, močvarama. Metan je glavni sastojak zemnog gasa.
Mont Everest, poznat i pod nazivom Čomolungma, najviši je planinski vrh na Zemlji. Nalazi se u Tibetu, na granici Nepala i Kine, pripada planinskom vencu Himalaji, a visok je 8850 m.
Nagradna igra loto 7/39 ima 15 380 937 kombinacija.
Najduži ikada snimljen film jeste Berlin Alexanderplatz, nemačka drama iz 1980. godine, koja traje 894 minuta.
Najkraća vazdušna linija na kojoj saobraćaju avioni jeste između dvaju orknijskih ostrva kod Škotske – Vestreja i Papa Vestreja. Ostrva su međusobno udaljena samo 2,7 km, a let kompanijom „Loganer” traje nešto manje od dva minuta.
Najniža ikada zvanično zabeležena temperatura vazduha na Zemlji, −89,2 °C, izmerena je 21. jula 1983. u ruskoj istraživačkoj stanici Vostok, koja se nalazi na istoku Antarktika.
Najviša ikada zvanično zabeležena temperatura vazduha na Zemlji, 57,8 °C, izmerena je 13. septembra 1922. u Al Aziziji, Libija.
Na Novom Zelandu živi 70 miliona ovaca, a samo 4 miliona ljudi.
Na vrhuncu moći, oko 400. pre n. e., Sparta je imala 25 000 građana i 500 000 robova.
Na Zemlji postoji više od 600 aktivnih vulkana. Australija je jedini kontinent na kojem nema nijedan aktivni vulkan.
Naziv „Beneluks” nastao je spajanjem početnih slova imena tri susedne države zapadne Evrope: Belgije, Holandije (Nederland) i Luksemburga. Te države formirale su Beneluks 1947. kao prvu zonu zajedničke bescarinske trgovine i međusobne saradnje. Sve tri države su monarhije.
Nektarina je breskva glatke pokožice, dobijena posebnim selekcionisanjem, u narodu zvana i golica. Pogrešno se misli da je nastala ukrštanjem šljive i breskve.
Nepal je jedina država čija nacionalna zastava nije pravougaonog oblika.
Noj je najveća vrsta ptica na svetu. Noj ima i najveće oči među svim pticama, a njegovo oko veće je od njegovog mozga.
Nuklearna reakcija je proces koji nastaje kad se atomsko jezgro cepa (fisija) ili kad se dva atomska jezgra sudare (fuzija).
Nuklearna zima je mogućno stanje posle većeg nuklearnog sukoba, kad bi atmosfera bila do te mere zagađena dimom i prašinom da bi poljoprivreda, a najvećim delom i život na Zemlji, bili onemogućeni.
Od devet litara vode dobija se deset litara leda. Na temperaturi od 0 °C voda počinje da se pretvara u šestokrake kristale, koji se spajaju i stvaraju led. Između kristalića leda ostaju zarobljeni mehurići vazduha, pa je zato led lakši od vode i zauzima više prostora od nje.
Od svih američkih država, najviše nacionalnih parkova ima Kalifornija – devet.
Od svih geometrijskih oblika koji imaju isti obim, krug ima najveću površinu. Od svih geometrijskih oblika koji imaju istu površinu, krug ima najmanji obim.
Olimpijske igre dobile su naziv po antičkom naselju Olimpiji na poluostrvu Peloponezu, gde su prvi put organizovane 776. pre n. e. Priređivane su svake četvrte godine u čast vrhovnog boga Zevsa. Trajale su pet dana i za to vreme stari Grci su prekidali sva neprijateljstva i proglašavali „sveti mir”, koji su svi poštovali. Savremene olimpijske igre obnovljene su na predlog francuskog istoričara Pjera de Kubertena i prve su održane u Atini, 1896. godine.
Otvarač za konzerve patentiran je 1855, nakon 83 godine pošto su prvi put upotrebljene konzerve.
Oznaka L na vozilima za obuku vozača potiče od francuskog leçon, što znači „obuka, pouka, lekcija”.
Ozon je molekul koji čine tri atoma kiseonika (O₃). U Zemljinoj atmosferi, na oko 25000 m nadmorske visine, nalazi se omotač posebno bogat ozonom, čija je osnovna uloga da upija ultraljubičaste zrake i tako ih sprečava da stignu do Zemljine površine.
Panamski kanal, dug 81,6 km, povezuje okeane Atlantski i Tihi. Zvanično je otvoren 12. jula 1920. godine.
Pas, prva domaća životinja, pripitomljen je pre 33 000 godina. Do tog zaključka naučnici su došli ispitivanjem lobanje psa pronađenog u Sibiru. Kako je utvrđeno DNK testom, taj pas je bliži savremenim psima nego vukovima, zbog čega se smatra da je bio pripitomljen. Svi psi vode poreklo od vuka.
Pirit je tvrda sulfidna ruda žute boje, disulfid gvožđa (FeS₂), upotrebljava se za dobijanje sumporne kiseline. Taj mineral izgleda kao zlato, ali je bezvredan. U prošlosti su se mnogi istraživači prevarili piritom, misleći da su našli zlato.
Platonska ljubav je ljubav o kojoj Platon govori i koju preporučuje u svom delu Gozba: ljubav prožeta samo osećanjima, zasnovana isključivo na duhovnoj privlačnosti i zanosu, bez čulnih strasti; idealna ljubav.
Plavi kit je najveća i najteža životinja na svetu. U proseku, dužina tela mu je oko 26 metara i težak je oko 150 tona. Plavi kitovi često dostižu dužinu od 30 metara, a najveći zabeleženi primerak izmeren je 1922. i bio je dugačak 33,58 metara. Ženke su u proseku za 6% veće od mužjaka, a posle sezone hranjenja mogu biti teške i do 200 tona.
„Pokemoni” je skraćeni oblik od engleskog Pocket Monsters, što znači „džepna čudovišta”.
Pomfrit je izmišljen u Belgiji, a vezivanje za Francusku potiče od velike popularnosti pomfrita u toj zemlji. Inače, francuski naziv pommes frites u prevodu znači „pržene jabuke”.
Poslednje ledeno doba počelo je pre 40 000 godina, kad se nagib Zemljine ose promenio za 2°, a završilo se pre 14 000 godina.
Preciznost, u tehničkim naukama, jeste mera pouzdanosti nekog mernog uređaja. Za razliku od tačnosti, preciznost se ne može definisati za jedno merenje. Tačnost opisuje odstupanje izmerene veličine od njene stvarne vrednosti, dok preciznost predstavlja sposobnost mernog uređaja da se ponovnim merenjem izmerena veličina znatno ne menja.
Prostiranje (prenos) toplote nastaje uvek kad postoji razlika temperatura između dva tela ili između delova jednog tela. Postoje tri načina prostiranja toplote: provođenje (kondukcija), prelaženje (konvekcija) i zračenje (radijacija).
Prvi grad na svetu koji je dostigao milion stanovnika bio je Rim, 133. pre n. e. Najmnogoljudniji grad danas je Tokio, sa više od 39 miliona stanovnika.
Prvi srpski igrani film, Život i dela besmrtnog vožda Karađorđa, snimljen je 1911. godine.
Prvi živi organizmi na Zemlji bili su jednoćelijski organizmi (mikrobi) u okeanima.
Prvu skicu padobrana napravio je italijanski naučnik Leonardo da Vinči 1514. godine.
Prvu štampanu knjigu u boji, Majnciški psaltir, koja je štampana u crvenoj i crnoj boji, izdao je Nemac Johan Gutenberg 14. avgusta 1457. godine.
Reč „element” je latinskog porekla i nastala je od tri slova abecede: L, M i N. Koristili su je Rimljani kad su želeli da ukažu na nešto jednostavno.
Rečenica The quick brown fox jumps over the lazy dog upotrebljava se u računarstvu za prikaz različitih tipova slova (fontova) zato što sadrži sva slova engleske abecede.
Reč „robot” prvi put je upotrebio češki pisac Karel Čapek u svojoj drami R. U. R. (Rossumovi univerzální roboti, 1920). Ta reč potiče od češkog robota, što znači „prisilan rad”.
Rimski brojevi se zapisuju pomoću sedam simbola, koji označavaju određene brojeve u sistemu arapskih brojeva: I – 1, V – 5, X – 10, L – 50, C – 100, D – 500, M – 1000. Najveći broj koji se može zapisati pomoću tih simbola jeste 3999 (MMMCMXCIX).
Sahara (površina: 9 100 000 kvadratnih kilometara), najveća peščana pustinja na svetu, prostire se kroz jedanaest država: Maroko, Alžir, Tunis, Libija, Egipat, Zapadna Sahara, Mauritanija, Mali, Niger, Čad i Sudan.
Sedam velikih štampanih slova (A, E, J, K, M, O, T) i četiri mala štampana slova (a, e, j, o) zajednička su srpskoj ćirilici i srpskohrvatskoj latinici. Tri slova su homografi – imaju isti oblik u ćirilici i latinici, ali se odnose na različite glasove (B, P, C).
Severni pol poznat je i pod nazivom Arktik, dok je Južni pol poznat pod nazivom Antarktik.
Sirijski grad Damask najstariji je neprekidno naseljeni grad na svetu. Procvat je doživeo oko 2000 godina pre nego što je, 753. pre n. e., osnovan Rim.
Slepi miševi uvek skreću ulevo kad izleću iz pećine.
Slon je jedina životinja koja ima četiri kolena.
Smatra se da je obraćanje jednoj osobi sa vi, iz poštovanja, počelo u IV veku i to u Rimskom carstvu. Tada se sa vi obraćalo samo carevima, dok su svi ostali jedni drugima govorili ti. U srednjem veku taj se običaj proširio i u zapadnoj Evropi, gde se sa vi nije obraćalo samo carevima već i drugim ljudima kojima se ukazivalo poštovanje.
Suecki kanal, dug 161 km, povezuje mora Sredozemno i Crveno. Zvanično je otvoren 17. novembra 1869. godine.
Svake sekunde na Zemlji se dogodi 100 udara gromova. Prosečna dužina jednog groma koji udara iz oblaka u zemlju jeste 5 km.
Sveti apostol Jovan jedini je od dvanaest Hristovih učenika koji je umro prirodnom smrću. Petar, Andrej, Filip, Vartolomej i Simon raspeti su. Mateju i Pavlu odsečena je glava. Toma je spaljen, dok su Tadej i Jakov Alfejev pretučeni do smrti. Jakov Zevedejev ubijen je mačem.
Šampanjac je vrsta penušavog vina, a ime je dobio po francuskoj pokrajini Šampanji. Pravi se samo od tri sorte grožđa: pino noar (crno), pino menije (crno) i šardone (belo). Na zahtev Francuske, šampanjac je zaštićen posebnim međunarodnim ugovorom posle Prvog svetskog rata. Prema tom ugovoru, naziv „šampanjac” može nositi samo prirodno penušavo vino proizvedeno u Šampanji.
Šintoizam je, pored budizma, japanska nacionalna religija, zasnovana na obožavanju prirode, kultu predaka i verovanju u božansko poreklo careva.
Šljiva je biljka iz roda Prunus porodice ruža (Rosaceae). Ime istovremeno označava i plod te biljke.
„Špageti-vestern” je naziv za kaubojske filmove italijanskih reditelja, počev od filma Serđa Leonea Za šaku dolara (1964), sa Klintom Istvudom u glavnoj ulozi.
Telo sisara sastoji se od 65% vode. Kod nekih morskih organizama, kao što su alge ili meduze, sadržaj vode može preći i 95%.
Trepetljika je vrsta ukrasa u vidu istanjenih listova od zlata, srebra i dr. koji trepere i svetlucaju (nosi se obično u kosi). Tako se naziva i drvo čije lišće lako trepeće: breza, jasika, topola i dr.
Tri četvrtine ulovljene ribe upotrebljava se za ishranu, a ostatak za proizvodnju sapuna, lepka, margarina i đubriva.
Trolovi su divovi iz skandinavskih, najčešće norveških, bajki i legendi. To su nezgrapna, opaka divlja stvorenja sa dlakavim telima, velikim nosevima i ušima i dugačkim stopalima. Prema ljudima su neprijateljski raspoloženi. Trolovi su noćna bića, a izloženi sunčevoj svetlosti pretvaraju se u kamen.
Trubaduri su bili putujući pesnici-pevači južne Francuske koji su počev od XI veka, zatim u XII veku i u prvoj polovini XIII veka sastavljali stihove na provansalskom jeziku. Njihovo stvaralaštvo predstavlja najviši umetnički domet onovremene evropske književnosti. Reč je o oko pet stotina pesnika koji su veličali svetovni duh i radost života. Glavne teme njihovih dela bili su ljubav i s njom u vezi kult „lepe gospe”, kao i vojnički podvizi.
Ugalj je čvrsto gorivo nastalo duboko u Zemlji raspadanjem organskih, pretežno biljnih ostataka (fosila).
Ugljeni hidrati su organske materije koje se uglavnom sastoje od ugljenika, vodonika i kiseonika; predstavljaju bitan deo ljudske i životinjske ishrane. Među njih spadaju šećeri, skrob i celuloza.
Ugljenik je glavni element organskih molekula. On čini otprilike polovinu suve materije svakog živog bića. Najveći deo ugljenika koji koriste biljke jeste u obliku ugljen-dioksida (CO₂) rastvorenog u atmosferi (u koncentraciji od 0,0314%).
Ujedinjeno Kraljevstvo se sastoji od Velike Britanije (koju čine Engleska, Vels i Škotska) i Severne Irske.
U latinskom jeziku postoji šest padeža: nominativ, genitiv, dativ, akuzativ, vokativ i ablativ.
U Skandinaviji se govori osam autohtonih jezika: danski, norveški, švedski, ferjarski, islandski, finski, laponski i grenlandski eskimski. Svi jezici koriste latiničko pismo.
Ušuaja je gradsko naselje koje se nalazi u argentinskom delu Ognjene zemlje, nedaleko od granice prema Čileu, u duboko uvučenom moreuzu fjordovskog tipa, spram ostrva Navarino. Predstavlja najjužnije gradsko naselje na Zemlji (na 54° 48′ južne geografske širine).
Utva zlatokrila (latinski Tadorna ferruginea) jeste izuzetno plašljiva ptica iz reda plovuša (Anseriformes) i porodice pataka (Anatidae) koja nastanjuje ravnice sa tihim vodama i livadama. U prošlosti se ta ptica zlatnoriđih krila gnezdila na Kosovu polju, ali je danas istrebljena.
Vatru je čovek počeo redovno da koristi pre otprilike sto hiljada godina. Vatra nije korišćena u kontrolisanim uslovima do pre milion godina.
Viking je pripadnik germanskog naroda koji je u srednjem veku živeo na Skandinavskom poluostrvu. Poznat je po velikim osvajačkim poduhvatima.
Vitruvijev čovek je crtež Leonarda da Vinčija kojim je želeo da pojasni i predstavi skladne, idealne ljudske proporcije, koje je prvi opisao rimski arhitekta i pisac Marko Vitruvije, prema izreci Čovek je merilo svih stvari (princip starogrčkog filozofa Protagore). Crtež, nastao oko 1487, izveden je tušem i perom na papiru, a prikazuje figuru muškarca u dva položaja koji se preklapaju, sa raširenim rukama u jednom i raširenim rukama i nogama u drugom položaju, dok su oko njih opisani kružnica i kvadrat.
Vuk Stefanović Karadžić preuzeo je pravilo „piši kao što govoriš, a čitaj kao što je napisano” od nemačkog filologa Johana Kristofa Adelunga. To pravilo poznato je kao Adelungov princip.
Zdravo, Cezare (care), pozdravljaju te oni koji će umreti (latinski Ave Caesar, morituri te salutant) jesu reči kojima su rimski gladijatori pozdravljali cara ulazeći u arenu.
Zemlja je jedina planeta Sunčevog sistema koja nije dobila ime po nekom od antičkih bogova. Merkur je nazvan po rimskom bogu trgovine i putovanja, Venera po rimskoj boginji ljubavi i lepote, Mars po rimskom bogu rata, Jupiter po vrhovnom bogu starih Rimljana, Saturn po ocu boga Jupitera, Uran po grčkom bogu neba i Neptun po rimskom bogu mora. Pluton, koji je do 2006. smatran planetom, dobio je ime po rimskom bogu podzemlja.
Zevanje uglavnom traje oko šest sekundi.
Zlatna ribica je jedina životinja koja može da vidi i infracrvenu i ultraljubičastu svetlost.
Zvuk se kreće pet puta brže kroz vodu nego kroz vazduh.
Žirafine glasne žice ne proizvode zvuk.
Živa je jedini metal u tečnom stanju, srebrnaste boje, 13,6 puta teži od vode. Veoma je retka u Zemljinoj kori. Dobija se iz rude cinobarit. Služi za punjenje termometara, barometara, manometara, zatim za dobijanje zlata i srebra, za rastvaranje metala, za živine svetiljke itd.
Živin termometar upotrebljava se za interval temperature od −38 °C do 350 °C, jer živa očvršćava na −38,9 °C, a ključa na 356,7 °C.