Tradicionalno pismo srpskog jezika jeste srpska ćirilica. Ona je više puta uprošćavana i reformisana, a svoj konačni vid dobila je reformom Vuka Stefanovića Karadžića (1787–1864) u prvim decenijama XIX veka. Nastala je tako što su iz ruske građanske ćirilice, kojom se pisalo na slavenosrpskom jeziku do Vukove književnojezičke reforme, neka slova izostavljena, a neka su dodata i uveden je princip da svako slovo označava po jedan glas (preciznije: svaka grafema jednu fonemu). Kao reformator, Vuk je zahtevao da književni jezik bude jezik običnog naroda, onaj kojim su tada govorili srpski seljaci, orači i pastiri, a kojim je i sam Vuk govorio i pisao.
Srpska ćirilica ima trideset slova (grafema). Ćirilički grafijski sistem naziva se azbuka, koju čine sledeća slova (poređana po utvrđenom, standardnom redosledu):
А а, Б б, В в, Г г, Д д, Ђ ђ, Е е, Ж ж, З з, И и, Ј ј, К к, Л л, Љ љ, М м, Н н, Њ њ, О о, П п, Р р, С с, Т т, Ћ ћ, У у, Ф ф, Х х, Ц ц, Ч ч, Џ џ, Ш ш.
Od kraja XVIII veka obrazuju se moderne evropske nacije i pitanje književnog jezika postaje izuzetno važno. U tom periodu u srpskoj sredini vlada veliko šarenilo u pisanom jeziku. Književnici su pisali bez određenih jezičkih pravila. Gotovo svaki pisac imao je svoj jezik. Početkom XIX veka javljaju se pokušaji da se reformiše ćirilica. Temeljitu reformu izvršio je Sava Mrkalj 1810. godine, u svom kratkom spisu Salo debeloga jera libo azbukoprotres. Tim delom on predlaže reformu crkvene ćirilice i izbacuje iz azbuke nepotrebna slova – ukupno šesnaest. Njegova azbuka bila je vrlo bliska današnjoj. Svoju reformu, međutim, on nije mogao da sprovede u delo, pre svega zbog toga što se njoj oštro suprotstavila srpska pravoslavana crkva.
Ipak, Mrkaljeva reformisana ćirilica nastavila je svoj život. Vuk je 1814. godine objavio dve knjige napisane tom ćirilicom: Malu prostonarodnu slavenoserbsku pjesnaricu, prvu štampanu zbirku srpskih narodnih pesama, i Pismenicu serbskoga jezika, prvu gramatiku srpskog jezika čiji je pisac bio Srbin. Vuk je u tim delima, iako su štampana Mrkaljevom azbukom, već dao viziju svojih rešenja, zasnovanih na principu nemačkog filologa J. K. Adelunga „piši kao što govoriš”.
Mrkaljeva reforma olakšala je Vuku konačnu reformu srpske ćirilice. Završni Vukovi reformatorski potezi na usavršavanju srpske ćirilice ogledaju se u tome što je smislio dva nova slova Љ i Њ, a uveo je i slova Ђ, Ј, Ћ, Џ, koja su već postojala u nekim starijim tekstovima ili u latinici (Ј). Ostala slova današnje srpske ćirilice preuzeta su iz ruske građanske ćirilice kao pisma slavenosrpskog jezika. Svoju novu ćirilicu Vuk prvi put upotrebljava u Srpskom rječniku, koji je, zajedno sa Srpskom gramatikom, objavio 1818. godine u Beču.
Vuk je i Rječnik i Gramatiku napisao svojim rodnim govorom – istočnohercegovačkim dijalektom, koji je tako postao osnovica srpskog književnog jezika. Tu osnovicu on je proširio posle 1836. godine, kada je glasovni sistem književnog jezika upotpunio uvođenjem glasa Х (iz govora Dubrovnika i jugozapadne Crne Gore), pa je, na primer, počeo pisati haljina, hitar, orah, a ne više aljina, itar, ora, odnosno kada je (od 1839) odustao i od (i)jekavskog jotovanja suglasnika d i t i počeo pisati (umesto, na primer, đeca, đevojka, ćerati) djeca, djevojka, tjerati, kako je čuo u Dubrovniku i kod muslimanskog stanovništva u Bosni i Hercegovini. A pišući neka svoja dela ekavskim izgovorom, Vuk je i njega uveo u književni jezik.
Godina 1847. veoma je bitna za pobedu Vukove reforme srpskog književnog jezika i pravopisa i smatra se prekretnicom u prihvatanju Vukovih ideja. Te godine objavljena su četiri dela kojima je pokazano da se na narodnom jeziku mogu pisati dela visoke umetničke i naučne vrednosti. Mladi pravnik i filolog Đuro Daničić objavio je studiju Rat za srpski jezik i pravopis, u kojoj je na naučnoj osnovi obrazložio Vukovu reformu. Pesnik Branko Radičević objavio je svoje Pesme na čistom narodnom jeziku. Petar II Petrović Njegoš štampa svoj Gorski vijenac (to delo, istina, štampano je starim pravopisom, ali ipak – narodnim jezikom). Najzad, te godine objavljen je i Vukov prevod Novog zavjeta, delo univerzalnog religiozno-pesničkog sadržaja, koje je posvedočilo da je novi književni jezik dovoljno bogat i gibak da bi mogao iskazati složen i često apstraktan sadržaj Biblije. Tada postaje jasno da jezik „orača i pastira” može, uz oplemenjivanje, imati funkciju književnog jezika. Međutim, Vukova ćirilica i pravopis ozvaničeni su u Srbiji tek 1868. godine – četiri godine posle njegove smrti.