Ujka Sem, ili engleski Uncle Sam (čita se: „ankl sem”) čest je naziv za Sjedinjene Američke Države, odnosno američku vladu i Severnoamerikance uopšte. Simpatični Ujka Sem obično se predstavlja u liku starijeg čoveka bele puti, vitkog stasa i izduženog lica sa šiljatom bradicom. Odeven je u nacionalne boje SAD – tamnoplavi kaput i crveno-bele štraftaste pantalone. Njegova pojava upotpunjena je još i visokim cilindrom oko kojeg je omotana američka zastava.
Teško je reći kada je prvi put stvoren taj prepoznatljivi lik Ujka Sema, ali se zna kada je i kako nastao sam naziv Uncle Sam. On je izveden od skraćenice USA – United States of America (Sjedinjene Američke Države), ili, što je verovatnije, od kraćeg US – United States (Sjedinjene Države).
Izvođenje naziva Uncle Sam od skraćenice US plod je, verovali ili ne, jedne šale. Bilo je to za vreme rata za oslobođenje naroda Severne Amerike (britansko-američki rat, 1812–1815). U Vebsterovom velikom rečniku engleskog jezika precizira se i godina – 1812. Jedan od aktera tog rata bio je i izvesni Samjuel Vilson (Samuel Wilson, 1766–1854), inače inspektor nabavki za vojne potrebe, na koje ga je mesto postavila američka vlada. Iz milošte su ga zvali Uncle Sam, u srpskom prevodu Ujka Sem.
Ujka Sem je nabavljao namirnice od vojnog liferanta Elberta Andersona, na čijim su isporukama, kao znak raspoznavanja, bila utisnuta slova E. A. (Elbert Anderson) i U. S. (United States). Kada su jednom prilikom radnika koji je stavljao ta slova upitali šta ona znače, on je spremno, bez oklevanja odgovorio: „Elbert Anderson and Uncle Sam”. To šaljivo tumačenje prihvatila je i prenela sva ondašnja štampa pa se ono proširilo po Americi i celom svetu. Tako je Uncle Sam (Ujka Sem) postao, i do današnjeg dana ostao, oličenje Amerike i Amerikanaca, iako mnogi koji upotrebljavaju taj izraz i ne znaju da je on vezan za ime nekadašnjeg visokog poverenika američke vlade Samjuela Vilsona.
Za razliku od izraza Ujka Sem, drugi naziv za stanovnike SAD, odnosno tipične Amerikance, pa i pripadnike američke vojne sile stacionirane u raznim delovima sveta (Jenki) ima manje-više pogrdno značenje. Reč Jenki (engleski Yankee), koju su ranije, u Američkom građanskom ratu (1861–1865) upotrebljavali uglavnom Južnjaci kao naziv za svoje protivnike Severnjake, i to sa određenom dozom prezrenja, kasnije je dobila šire značenje, pa je postala podrugljiva oznaka za Amerikance (ili „Amere”) uopšte. Tako se danas u svetu još mogu čuti povici: Yankee, go home! („Jenkiji, idite kući”), ali sve češće i: Uncle Sam, help us! („Ujka Sem, pomozi nam”).
Literatura:
• Milan Šipka, Zašto se kaže, šesto izdanje, Novi Sad: Prometej, 2010